Οι τελευταίες μέρες υπήρξαν πολύ εποικοδομητικές για εμένα διότι περιέργως, παρά το φόρτο εργασίας, κατάφερα να διαβάσω τρία διαφορετικά βιβλία και συνεχίζω με το τέταρτο. Αυτό που ήθελα κυρίως να μοιραστώ είναι ότι κανένα από τα βιβλία αυτά δεν επιλέχθηκε βάσει πολιτικών, θρησκευτικών ή κοινωνικών πεποιθήσεών μου, αλλά κέρδισα απρόσμενα πολλά από την ανάγνωσή τους. Έμαθα, σκέφτηκα, ένιωσα, στην ουσία είδα γεγονότα και καταστάσεις που ούτε καν φανταζόμουν μέσα στην καθημερινή μου 'ασφάλεια'. Γι'αυτό και πάντα απορούσα όταν άκουγα σε συναντήσεις ομάδων ανάγνωσης σχόλια όπως: 'Έχασα ώρες από τη ζωή μου διαβάζοντας αυτό το βιβλίο'. Ποτέ δεν βγαίνουμε χαμένοι από μια ανάγνωση, όσο κι αν διαφωνούμε ή ακόμα και δυσανασχετούμε από αυτή. Τουλάχιστον σε αυτό το συμπέρασμα έχω οδηγηθεί από τη μικρή μου εμπειρία και συνάμα περιπέτεια στον μαγικό κόσμο του βιβλίου.
Ας επιστρέψω στα βιβλία, τα οποία προτείνω ανεπιφύλακτα:
'Η μεταμόρφωση' του Φραντς Κάφκα: Ο εργατικός και πάντα ευσυνείδητος Γκρεγκόρ έχει αφιερώσει τη ζωή του στην ευημερία της οικογένειάς του, ώσπου μια μέρα ξυπνάει μεταμορφωμένος σε γιγάντιο ζωύφιο. (Η αγγλική μετάφραση χρησιμοποιεί τη λέξη 'vermin' που σημαίνει 'ζωύφιο' στα Ελληνικά, αλλά συχνά μεταφράζεται ως 'κατσαρίδα', πιθανώς για να βιώσει ο αναγνώστης ακόμα πιο έντονα την αηδία που νιώθει η οικογένειά του αλλά και ο ίδιος ο Γκρεγκόρ για τη μεταμόρφωσή του αυτή.) Ένα βιβλίο που θίγει την περιθωριοποίηση της διαφορετικότητας και την αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου. Περισσότερη ανάλυση ακολουθεί στο τέλος του κειμένου.
'Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα' της Άλκης Ζέη: 'Ενα ταξίδι από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι και τη περίοδο της Δικτατορίας στην Ελλάδα. Πώς αντέδρασαν και έζησαν οι επαναστάτες και οι σκεπτόμενοι ανάλογα με τις χρονικές και κοινωνικές περιστάσεις; Πώς βίωσαν τον έρωτα μέσα σε θυελλώδεις εποχές; Τι ρόλο έπαιξε ο ανθρώπινος χαρακτήρας, η φαντασίωση και το όνειρο σε όλα αυτά; Μια διήγηση που τελικά υπερβαίνει τη πολιτική, αγγίζοντας τον ίδιο τον άνθρωπο.
'Ιερουσαλήμ' του Άγγελου Σικελιανού: Ένα ταξιδιωτικό ημερολόγιο που καταγράφει τη πορεία προς στους Αγίους Τόπους και τα αντίστοιχα συναισθήματα του Σικελιανού. Οι ιδέες και η έμπνευση από αυτό το ταξίδι αποτέλεσαν τη βάση για το μετέπειτα έργο ενός ποιητή που πίστευε στην ένωση όλων των θεών του ανθρώπου στον απόλυτο έναν.
'Η λέσχη των ανομολόγητων πόθων' του Αλμπέρτο Τόρες Μπλαντίνα: Τωρινά διαβάζω τις μαγικές αυτές ιστορίες, ανίκανη να σταματήσω! Ο Σαλβαδόρ είναι ένας -παντογνώστης- επιστάτης του αεροδρομίου της Μαδρίτης ο οποίος, σαν ένας πολύ διαφορετικός πιλότος, κατορθώνει να οδηγεί τους αναμένοντες επιβάτες στα δικά του ταξίδια. Πώς; Μέσα από τον λόγο, φυσικά, όπως κάνει κάθε αφηγητής που συνεπαίρνει τους πρόθυμους ακροατές.
Έχω τόσες, μα τόσες σκέψεις μετά από όσα διάβασα, αλλά επιλέγω να επιστρέψω στη 'Μεταμόρφωση', παραθέτοντας το κείμενο:
Ας επιστρέψω στα βιβλία, τα οποία προτείνω ανεπιφύλακτα:
'Η μεταμόρφωση' του Φραντς Κάφκα: Ο εργατικός και πάντα ευσυνείδητος Γκρεγκόρ έχει αφιερώσει τη ζωή του στην ευημερία της οικογένειάς του, ώσπου μια μέρα ξυπνάει μεταμορφωμένος σε γιγάντιο ζωύφιο. (Η αγγλική μετάφραση χρησιμοποιεί τη λέξη 'vermin' που σημαίνει 'ζωύφιο' στα Ελληνικά, αλλά συχνά μεταφράζεται ως 'κατσαρίδα', πιθανώς για να βιώσει ο αναγνώστης ακόμα πιο έντονα την αηδία που νιώθει η οικογένειά του αλλά και ο ίδιος ο Γκρεγκόρ για τη μεταμόρφωσή του αυτή.) Ένα βιβλίο που θίγει την περιθωριοποίηση της διαφορετικότητας και την αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου. Περισσότερη ανάλυση ακολουθεί στο τέλος του κειμένου.
'Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα' της Άλκης Ζέη: 'Ενα ταξίδι από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι και τη περίοδο της Δικτατορίας στην Ελλάδα. Πώς αντέδρασαν και έζησαν οι επαναστάτες και οι σκεπτόμενοι ανάλογα με τις χρονικές και κοινωνικές περιστάσεις; Πώς βίωσαν τον έρωτα μέσα σε θυελλώδεις εποχές; Τι ρόλο έπαιξε ο ανθρώπινος χαρακτήρας, η φαντασίωση και το όνειρο σε όλα αυτά; Μια διήγηση που τελικά υπερβαίνει τη πολιτική, αγγίζοντας τον ίδιο τον άνθρωπο.
'Ιερουσαλήμ' του Άγγελου Σικελιανού: Ένα ταξιδιωτικό ημερολόγιο που καταγράφει τη πορεία προς στους Αγίους Τόπους και τα αντίστοιχα συναισθήματα του Σικελιανού. Οι ιδέες και η έμπνευση από αυτό το ταξίδι αποτέλεσαν τη βάση για το μετέπειτα έργο ενός ποιητή που πίστευε στην ένωση όλων των θεών του ανθρώπου στον απόλυτο έναν.
'Η λέσχη των ανομολόγητων πόθων' του Αλμπέρτο Τόρες Μπλαντίνα: Τωρινά διαβάζω τις μαγικές αυτές ιστορίες, ανίκανη να σταματήσω! Ο Σαλβαδόρ είναι ένας -παντογνώστης- επιστάτης του αεροδρομίου της Μαδρίτης ο οποίος, σαν ένας πολύ διαφορετικός πιλότος, κατορθώνει να οδηγεί τους αναμένοντες επιβάτες στα δικά του ταξίδια. Πώς; Μέσα από τον λόγο, φυσικά, όπως κάνει κάθε αφηγητής που συνεπαίρνει τους πρόθυμους ακροατές.
Έχω τόσες, μα τόσες σκέψεις μετά από όσα διάβασα, αλλά επιλέγω να επιστρέψω στη 'Μεταμόρφωση', παραθέτοντας το κείμενο:
Το κείμενο υπάρχει και στα Αγγλικά, σε ειδική μάλιστα έκδοση για ηλεκτρονικούς αναγνώστες: http://www.gutenberg.org/ebooks/5200
Αμέσως μόλις τέλειωσα την ανάγνωση του βιβλίου, 'διψούσα' για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον συγγραφέα, αλλά και το συγκεκριμένο έργο. Ανακάλυψα, λοιπόν, μια καταπληκτική ανάλυση σε ένα λογοτεχνικό ιστολόγιο με το όνομα 'Μια Παρέα' που πραγματικά λύνει πολλές απορίες, ταυτόχρονα δημιουργώντας περισσότερες. Εξάλλου, αυτός δεν είναι ο σκοπός κάθε ανάγνωσης; Παραθέτω μερικά αποσπάσματα που μου κέντρισαν το ενδιαφέρον, αλλά κυριολεκτικά αξίζει να διαβάσετε όλο το κείμενο και να προβληματιστείτε.
Μεταμορφώσεις
Παρόλο που η βασική μεταμόρφωση είναι αυτή του κεντρικού ήρωα σε ζωύφιο, ένα σωρό «μεταμορφώσεις» συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Η υπόλοιπη οικογένεια (πατέρας, μητέρα, η αδερφή Grete) πιάνουν δουλειές για να καταφέρουν πλέον να τα βγάλουν πέρα, ενώ προηγουμένως στηρίζονταν στην οικονομική στήριξη του Gregor. O πατέρας, από παθητικό παράσιτο, επανακτά τη θέση του και την αυτοπεποίθηση ως «ο άνδρας του σπιτιού» (θέση που είχε χάσει όταν χρεωκόπησε) και η οικονομική στήριξη είχε περάσει στα χέρια του Gregor (η οποία ευθύνη είχε μεταμορφώσει τον Gregor σε ευσυνείδητο εργαζόμενο χωρίς προσωπική ζωή).
Ερωτισμός
Το διήγημα περιέχει αρκετές σκηνές περίεργου αισθησιασμού, οι οποίες επιτίθενται συνήθως απότομα στον αναγνώστη, όπως ίσως το ίδιο το κάλεσμα των ενστίκτων μας.
Η απομόνωση της διαφορετικότητας
Η πιο δημοφιλής από τις ερμηνείες μιλάει για την απομόνωση στη σύγχρονη (του τότε ή και του τώρα), βιομηχανοποιημένη ή μη, κοινωνία (θυμόμαστε εδώ την απομόνωση του τέρατος στο δωμάτιό του και πως ο μεταμορφωμένος Gregor ακούει και καταλαβαίνει τους ανθρώπους -ενώ οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τη φωνή του πλέον), τις ευθύνες του «σύγχρονου» τρόπου ζωής (ο πατέρας του Κάφκα ήθελε το γυιό του να ασχοληθεί με τις επιχειρήσεις, ενώ ο ίδιος ο Φραντς επιθυμούσε τη ζωή του συγγραφέα, γεγονός που δημιουργούσε ενδο-οικογενειακές τριβές), τις τύψεις από την αμέλεια αυτών των ευθυνών και το σταδιακό παραγκωνισμό των «αποστατών».
Ομοφυλοφιλία και Φυματίωση
Η φημολογούμενη oμοφυλοφιλία του Κάφκα δε θα μπορούσε να μείνει αμέτοχη στο σχολιασμό του συγκεκριμένου συγγράματος. Άλλωστε οι δρόμοι της ομοφυλοφιλίας και της κοινωνικής απόρριψης είναι συχνά παράλληλοι και βρίσκονταν σε ακόμα μεγαλύτερη εγγύτητα την εποχή που ο Κάφκα έγραφε.
