Η Βαρειά Βιομηχανία στην Ελλάδα

Είχα την τύχη να γνωρίσω την Έλλη Παππά και να έχω μια μεγάλη συζήτηση μαζί της... Πρέπει να ήταν το 1996. Μου είχε κάνει τρομερή εντύπωση η ζωντάνια, η διαύγεια, η σκέψη της. Κάπου χαμένο σε ένα χάος με βιντεοκασέτες υπάρχει ένα υλικό εξαιρετικό... Ελπίζω πάντα να το βρω και να προβληθεί...
Η φωνή και το πρόσωπό της είναι στο μυαλό μου. Όταν διάβασα τις "Μαρτυρίες μιας διαδρομής", όλα ζωντάνεψαν πάλι... Το Σάββατο που μας πέρασε, με αφορμή το βιβλίο "Η Βαρειά Βιομηχανία στην Ελλάδα", έγραψα στο Δρόμο, τόσο για το έργο, όσο και για τον Δημήτρη Μπάτση, με αναφορά και στις "Μαρτυρίες"...

Από τις Μαρτυρίες μιας διαδρομής στη Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα
Οράματα και τραύματα της Αριστεράς

«…Σε μας προτιμήθηκε η «οδός της ήσσονος αντιστάσεως», ο άνομος συμβιβασμός των εγχώριων κερδοσκόπων προς τους ξένους χρηματοδότες και τους πολιτικούς του ιμπεριαλισμού σε βάρος του ελληνικού λαού. Η εξέταση των εξωτερικών δανείων και οι συμβάσεις με ξένους το βροντοφωνάζουν…
….Οι δυνάμεις του κακού, τροφοδοτημένες από το διεθνή ιμπεριαλισμό, έχουν αποθηριώσει την εγχώρια κερδοσκοπία. Τίποτα δεν είναι ανήθικο, τίποτα δεν είναι άθλιο, τίποτα δεν είναι απαγορευμένο προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για τις επιδιώξεις της. Σταθερή της γραμμή είναι η διατήρηση του εκβιαστικού αυτού οικονομικού καθεστώτος που ης επιτρέπει την ασυδοσία και της αποδίδει κέρδη…»

Δεν είναι κάποιο σύγχρονο κείμενο εναντίον του Μνημονίου… Είναι μικρά αποσπάσματα από τον πρόλογο του Καθηγητή Ν. Κιτσίκη στο πραγματικά μνημειώδες έργο του Δημήτρη Μπάτση «Η Βαρειά Βιομηχανία στην Ελλάδα»… Ευτυχώς οι εκδόσεις Κέδρος φρόντισαν να το επανεκδώσουν κι έτσι να βάλουν τέλος και σε διάφορες «θεωρίες συνωμοσίας» που κυκλοφορούσαν τον τελευταίο καιρό στο διαδίκτυο. Είχα διαβάσει διάφορα κείμενα τα οποία ξεκινώντας από την πραγματική αποσιώπηση του βιβλίου για πολλά χρόνια, συνεχίζοντας με τις συνθήκες της εκτέλεσης του Δημήτρη Μπάτση και φτάνοντας στο σήμερα, ούτε λίγο ούτε πολύ απέδιδαν σε μια τεράστια συνωμοσία των «εχθρών της Ελλάδας» όλο αυτό το πέπλο που έπεσε πάνω στο έργο ενός από τους πιο σημαντικούς αναλυτές της ελληνικής οικονομικής πραγματικότητας…

Ο Δημήτρης Μπάτσης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916. Ο πατέρας του, Ναύαρχος Α. Μπάτσης, καταγόταν από τα Ψαρά και η μητέρα του, Αν. Πρίντεζη, από τη Σύρο. Σπούδασε Νομικά και Οικονομικά και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη Μαρξιστική θεωρία.
Ήταν συντάκτης του περιοδικού ΑΝΤΑΙΟΣ, το οποίο κυκλοφόρησε μεταξύ 1945-1951
Έγραφε σχετικά ο Αντώνης Καρκαγιάννης στην Καθημερινή (1/4/2001):
«Πριν από μερικούς μήνες το θαυμάσιο ΕΛΙΑ του Μάνου Χαριτάτου σε συνεργασία με την κόρη του Μπάτση την κ. Ελένη Μπάτση - Λυκιαρδοπούλου και με τη φροντίδα του Νίκου Πηγαδιώτη, εξέδωσε σε δύο ογκώδεις τόμους τα τεύχη του «Ανταίου» σε φωτοστατική ανατύπωση. Από το πρώτο τεύχος του 1945 ώς το τελευταίο του 1951, λίγο πριν συλληφθεί ο Δ. Μπάτσης. Την εκτενή και εμπεριστατωμένη εισαγωγή της έκδοσης την έγραψε η Ελλη Παππά και αν θα τη διαβάσετε θα καταλάβετε τι ήταν ο Δημήτρης Μπάτσης, ο θερμός πατριώτης που εκτελέσθηκε ως κατάσκοπος, τι ήταν το περιοδικό «Ανταίος», αλλά και τι ήταν η δύσκολη και θυελλώδης εκείνη εποχή...»

Δημήτρης και Λίλιαν Μπάτση



Κρατάω το ογκώδες βιβλίο στα χέρια μου, προϊόν ενός απίστευτου μόχθου. Αρκεί να κοιτάξετε στο τέλος τους πίνακες που επισυνάπτονται με στοιχεία που ακόμη και οι σημερινές υπερσύγχρονες στατιστικές αδυνατούν να μας παρουσιάσουν! Και να σκεφτείτε ότι ο άνθρωπος που έγραψε αυτό το βιβλίο ήταν τότε μόλις τριανταένα ετών… Κι ότι το βιβλίο κυκλοφόρησε μέσα στα πιο δίσεκτα χρόνια: 1947. Κι αν πιάσετε το κάθε κεφάλαιο, αν δείτε τη μεθοδική και ξεκάθαρη σκέψη με την οποία προσεγγίζει το αντικείμενό του, θα διαπιστώσετε τι θα μπορούσε να σημαίνει «μαρξιστής επιστήμονας». Εντυπωσιάζει ακόμη η απίστευτη ευρυμάθεια, αλλά ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι η ανάλυση δεν αρκείται στην περιγραφή της πραγματικότητας, αλλά οδηγεί σε αναλυτικές και συγκεκριμένες προτάσεις…
Η Επιστημονική Εταιρεία μελέτης νεοελληνικών προβλημάτων «Επιστήμη –Ανοικοδόμηση (ΕΠ-ΑΝ) που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής και στην οποία ήταν μέλη τόσο ο Ν.Κιτσίκης όσο και ο Δ.Μπάτσης, είχε ανοίξει ένα δρόμο για τη μελέτη και την ανάπτυξη, ένα δρόμο που έκλεισε βίαια και ζήσαμε από τότε ό,τι ζήσαμε.

Το εκπληκτικό είναι ότι και σήμερα, μετά από τόσα χρόνια και τόση εξέλιξη στην επιστημονική σκέψη, τα μονοπάτια που άνοιξε η Βαρειά Βιομηχανία, μένουν εν πολλοίς απάτητα, με ευθύνες και της Αριστεράς, που προτίμησε να κρύβεται πίσω από «μύθους»…



Από τις Μαρτυρίες στο Δημήτρη Μπάτση

Διαβάζοντας τις «Μαρτυρίες μιας διαδρομής» της Έλλης Παππά, ανάμεσα στις πολλές σκέψεις και στους προβληματισμούς που μου γεννήθηκαν, ανάμεσα στις παλιά αρχινισμένες συζητήσεις που συνεχίστηκαν, ένα πρόσωπο περνούσε και ξαναπερνούσε μπροστά από τα μάτια μου: Ο Δημήτρης Μπάτσης. Που «εκτελέστηκε μαζί με το Νίκο Μπελογιάννη». Διότι ναι. Ακόμη και μεταξύ εκτελεσθέντων υπάρχουν διαβαθμίσεις. Και ο Μπάτσης είχε «σπάσει»… όχι τόσο όμως ώστε να τσαλαπατήσει την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του.
Διότι από τη μια η στάση του στη δίκη όπως την χαρακτηρίζει η Έλλη Παππά ήταν φρικτή. «Ο Μπάτσης δεν γύριζε να μας δει . Νόμιζε ο φουκαράς πως έτσι θα έδειχνε «καλή διαγωγή»…», σημειώνει στα «Γράμματα στο γιο μου» (Μαρτυρίες)…
Όμως, μια μέρα πριν την Εκτέλεση, τον καλούν για τελευταία φορά να περάσει στην υπηρεσία της Ασφάλειας. «Είναι η τελευταία σου ευκαιρία να σωθείς» του είπανε.
«Ο Μπάτσης κι ας είναι αυτό ένα ξεχωριστό μνημόσυνο γι’ αυτόν τον άνθρωπο που του άξιζε καλύτερη τύχη- αρνήθηκε. Όπως είχε αρνηθεί τις προτάσεις που του κάνανε την πρώτη μέρα που τον συλλάβανε και τον μεταφέρανε σ’ ένα μακρινό αστυνομικό τμήμα –στο Κερατσίνι αν θυμάμαι καλά- για να του πούνε να γίνει όργανό τους, να τον αφήσουν αμέσως ελεύθερο –κανένας δεν είχε μάθει ακόμη τη σύλληψή του-, να τον στείλουν και στο εξωτερικό να συναντηθεί με την ηγεσία του Κόμματος. Αρνήθηκε τις προτάσεις τους κι αυτό ήταν που δεν του συχώρεσαν ποτέ…» (άρθρο της Έλλης Παππά από την Αυγή της Κυριακής 30/3/1975 –περιλαμβάνεται στο παράρτημα των Μαρτυριών)

Σκέφτομαι μια σωρεία τιμητών και κατηγόρων… Θυμάμαι ότι κάπως σαν ένα μαύρο σύννεφο να είχε σκεπάσει τον ένα από τους εκτελεσθέντες. Δεν είχε «σταθεί στο ύψος των περιστάσεων»… Το πρόσωπό του συμπυκνώνει την αριστερά, που οραματίζεται, που τραυματίζεται, που ώρες –ώρες σκύβει το κεφάλι… Είναι φυσικό να μη μας αρέσει αυτό το τελευταίο. Να προτιμάμε να ταυτιστούμε με τα λόγια και τη στάση του Νίκου Μπελογιάννη που επίσης άφησε και αξιόλογο θεωρητικό έργο…


Ο Δημήτρης Μπάτσης είχε δυο βασικά ελαττώματα για την αριστερή αγιογραφία: Ήταν γόνος καλής οικογενείας και σε μεγάλο βαθμό συμβιβάστηκε (από φόβο;)

Θυμάμαι όλη την απόγνωση που έβγαινε από ένα παλιότερο βιβλίο, το «Βαρύτατο Τίμημα» της συζύγου του Λίλιαν Μπάτση, που έδινε τις δικές της ερμηνείες…. Κρατάω τέλος, το «αν είχε ζήσει» της κόρης του Ελένης από τον πρόλογο της «Βαρειάς Βιομηχανίας» κι αφήνω την απάντηση σε σας….


Οι Μαρτυρίες μιας διαδρομής είναι έκδοση του Μουσείου Μπενάκη
Η Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος

Τι διαβάζουν οι Έλληνες;

Από τη σελίδα 36dimotiko.blogspot.com/2011/04/blog-post_9189.html

Το κοινό των αναγνωστών είναι τελικά γένους θηλυκού, όπως συνηθίζουµε τα τελευταία χρόνια; Η 3η Πανελλήνια Έρευνα που διενήργησε η Metron Analysis για λογαριασµό του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, τους µήνες Νοέµβριο και ∆εκέµβριο του 2010, δίνει την εξής απάντηση: είναι πολύ περισσότερες οι γυναίκες που διαβάζουν, αλλά διαβάζουν σχεδόν αποκλειστικά µυθιστορήµατα – όπως επίσης βιβλία ψυχολογίας και θρησκείας. Είναι επίσης πολύ περισσότερες οι γυναίκες που ανήκουν στο τµήµα του πληθυσµού, το οποίο διαβάζει από ένα έως εννέα βιβλία τον χρόνο.

Από κει και πέρα τα πράγµατα περιπλέκονται: ένα 9,4% των γυναικών δηλώνει ότι διαβάζει πάνω από 10 βιβλία τον χρόνο, αλλά το ίδιο δηλώνει και το 6,8% των ανδρών. Οι άνδρες, επίσης, διαβάζουν περισσότερο από τις γυναίκες ιστορία, φιλοσοφία, κοινωνικές επιστήµες, αρχαίους συγγραφείς, πολιτικά βιβλία,βιβλία ταξιδιών, αποκρυφισµού, θετικών επιστηµών.

Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε σε σταθµισµένο δείγµα 1.500 ανθρώπων και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. ∆είχνει λ.χ., επιβεβαιώνοντας δύο παλιότερες έρευνες που έγιναν για λογαριασµό του ΕΚΕΒΙ (1999 και 2004), ότι η ανάγνωση δεν είναι υπόθεση λίγων χιλιάδων ανθρώπων, όπως συνηθίζει να λέει τµήµα των επαγγελµατιών του βιβλίου. Σχεδόν 800.000 άνθρωποι διαβάζουν πάνω από 10 βιβλία τον χρόνο (αυξήθηκαν κατά 80.000 σε µία δεκαετία), ενώ αυξήθηκε σηµαντικά το ποσοστό των ασθενέστερων αναγνωστών, όσων διαβάζουν έστω ένα βιβλίο τον χρόνο. Υπάρχει βέβαια πάντα ένα 40% του πληθυσµού που κυριολεκτικά δεν ανοίγει βιβλίο. Η έρευνα δείχνει ότι οι βιβλιόφιλοι δεν είναι άνθρωποι που µένουν κλεισµένοι στο σπίτι διαβάζοντας,όπως θέλει το γνωστό κλισέ.

Αντίθετα συµµετέχουν περισσότερο από τον µέσοόρο στην πολιτιστική ζωή: διαβάζουν εφηµερίδες,ακούν ραδιόφωνο,πηγαίνουν σινεµά, θέατρο, επισκέπτονται εκθέσεις, αρχαιολογικούς χώρους περισσότερο από άλλους. Επίσης βγαίνουν έξω περισσότερο, σε εστιατόρια, καφέ, µπαρ, κέντρα µε ζωντανή µουσική, ενώ πηγαίνουν περισσότερο και σε γυµναστήρια.Το µόνο που κάνουν λιγότερο είναι να βλέπουν τηλεόραση. Ο γενικός πληθυσµός παρακολουθεί κατά µέσον όρο 3 ώρες και 18 λεπτά τηλεόραση, οι ασθενέστεροι αναγνώστες 2 ώρες και 45 λεπτά και οι συστηµατικότεροι αναγνώστες 2 ώρες και 11 λεπτά.

Κατά τα άλλα, η στάση του κοινού απέναντι στο βιβλίο έχει να κάνει πολύ µε το επίπεδο εκπαίδευσης, το αν µένει κανείς σε πόλη ή χωριό. Σχετίζεται επίσης µε το φύλο αλλά και τη γλωσσοµάθεια ή και την προηγούµενη διαµονή σε χώρες του εξωτερικού. Τελευταία παίζει (αρνητικό) ρόλο και η επιµήκυνση του χρόνου εργασίας αφού σε αυτούς που δηλώνουν ότι δεν διαβάζουν καθόλου βιβλία ο µέσος όρος χρόνου εργασίας είναι 48,4 ώρες την εβδοµάδα.

«Η έρευνα δείχνει ότι οι συστηµατικοί αναγνώστες µπορεί να µην αυξήθηκαν, αποκτούν όµως καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά και γίνονται πιο συνειδητοί», καταλήγει ο υπεύθυνος για τις στατιστικές έρευνες του ΕΚΕΒΙ Σωκράτης Καµπουρόπουλος.

Χόρχε Λούις Μπόρχες, 'Η ΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ'

Χόρχε Λουίς Μπόρχες- Η Γραφή του Θεού

To μάτι του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ

1899-1977. Ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ποιητής, μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας κατάγεται από τη Ρωσία, αλλά ζει και εργάζεται μετά το 1919 σε πόλεις της Ευρώπης και στις Η.Π.Α, όπου γίνεται Αμερικανός πολίτης. Από το 1948 , διδάσκει Ρωσική και Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ. Το 1960 επιστρέφει στην Ευρώπη και εγκαθίσταται στην Ελβετία. Πρόκειται για έναν αξιόλογο συγγραφέα με πλούσια λογοτεχνική παραγωγή. Τα σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα του θεωρούνται οι ποιητικές συλλογές του "Σύδεντρο", "Το πυρωμένο μονοπάτι" και τα μυθιστορήματα "Μαίρη", "Πρόσκληση σ' έναν αποκεφαλισμό", "Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ" , "Λολίτα" και άλλα.

"Το μάτι" (1930) θα χαρακτηριζόταν ως ένα αφήγημα μυστηρίου με ψυχολογικές, κοινωνικές και ηθικές προεκτάσεις. Η πλοκή ξετυλίγεται με έντεχνο τρόπο. Ένας Ρώσος που μεταναστεύει στη Γερμανία αναζητά εργασία, ενδίδει στις ερωτικές διαθέσεις μιας καλής φίλης της οικογένειας από την οποία προσλαμβάνεται ως παιδαγωγός. Ο κεντρικός ήρωας κακοποιείται από το σύζυγο της, προσβάλεται ο ανδρισμός του , κατακερματίζεται η προσωπικότητά του, καταφεύγει στο δωμάτιο που ενοικιάζει και αυτοκτονεί. Στ' αλήθεια αυτοκτονεί; Σε αυτό το σημείο, αναδύεται ένα μυστήριο , του οποίου την εξέλιξη ακολουθούμε μέχρι τέλους.

Πρόκειται για ένα σχεδόν ψυχολογικό θρίλερ , στο οποίο ο κεντρικός ήρωας, ο Σμύρωφ, αρνούμενος την πραγματική ταυτότητά του,άλλά και την κοινωνική ταυτότητά του, καταφεύγει στην παρατήρηση και την αυτοπαρατηρησία. Δεν παρακολουθεί μόνο το κοινωνικό περιβάλλον του, αλλά παρατηρεί προσεχτικά τον ίδιο του τον εαυτό. Δε ζει, δεν είναι ένα ενεργό πρόσωπο με πλήρη συνείδηση κάθε πράξης του, αλλά προτιμά να υπάρχει και συνυπάρχει σε κοινούς τόπους με άλλους ανθρώπους με ένα και μοναδικό σκοπό, να αντλήσει πληροφορίες για την κοινωνική εικόνα του, δομώντας με αυτόν τον τρόπο την αυτοεικόνα του.

Συνεπώς, μη έχοντας συγκεκριμένη εικόνα για τον ίδιο του τον εαυτό, παρουσιάζεται ως απατεώνας, τυχοδιώκτης, ερωτύλος, κατάσκοπος, γενναίος, με πάθος για τη ζωή , ευγενικός, συναισθηματικός, ευαίσθητος, αφήνοντας ένα μυστήριο να αιωρείται καθ'όλη τη διάρκεια της ανάγνωσής μας, καθώς ο ήρωας μεταμορφώνεται συνεχώς και βρίσκει καταφύγιο σε άλλα φανταστικά ή και υπαρκτά πρόσωπα. Πρόκειται για μια αλλοτριωμένη μορφή ανθρώπινης φύσης, αφού δεν αναγνωρίζει τον εαυτό του και δομεί πάνω στο ψέμα ολόκληρη την προσωπικότητά του ή καλύτερα κάθε εκδοχή της. Δεν πρόκειται για ένα ρομαντικό ήρωα που αφοσιώνεται σε μια ιδέα, σε ένα ιδανικό, αλλά για ένα συγχυσμένο , μοντέρνο πρόσωπο που προβαίνει σε αχρειότητες, ζώντας την υπαρξιακή αγωνία που μπορεί να ζει ένας άνθρωπος χωρίς ταυτότητα.

Ο Σμύρωφ συνυπάρχει με έναν κύκλο μεταναστών, καθώς και με γηγενείς. Η περιγραφή του ψυχολογικού κόσμου των ηρώων, όπως και των ποικιλόμορφων τόπων είναι τόσο γλαφυρή όσο να εξιτάρει τη φαντασία με αποτέλεσμα να δημιουργεί κανείς άλλοτε σκοτεινές και άλλοτε φωτεινές εικόνες. Η μυστηριώδης ατμόσφαιρα διέπει όλο το διήγημα και κρατάει τον αναγνώστη σε εγρήγορση, διατηρώντας το ενδιαφέρον του αμείωτο.

Θα μπορέσετε να διαβάσετε μια ενδιαφέρουσα κριτική για το αφήγημα στην ιστοσελίδα: http://www.mantex.co.uk/2009/09/25/the-eye/

Χόρχε Λουίς Μπόρχες: Η βιβλιοθήκη της Βαβέλ

Ο Μπόρχες στην ιστορία με τον τίτλο “Η βιβλιοθήκη της Βαβέλ” περιγράφει την ουτοπία μιας φανταστικής βιβλιοθήκης που περιέχει όλα τα βιβλία, αυτά που υπάρχουν και αυτά που πρόκειται να γραφτούν.

Ο ήρωας της ιστορίας περιπλανάται στη αχανή βιβλιοθήκη ψάχνοντας φράσεις με νόημα μέσα στους άπειρους τόμους που περιέχουν όλους τους πιθανούς συνδυασμούς λέξεων χωρίς να τα καταφέρνει.

Απεικόνιση αχανούς βιβλιοθήκης
http://smyrnaios.net/archives/162  

Γνωστό απόσπασμα: «Η Βιβλιοθήκη δεν είναι ατέρμονη, αλλά κυκλική. Αν λοιπόν βρισκόταν κάποιος αιώνιος ταξιδευτής που θα μπορούσε να τη γυρίσει ολόκληρη, μετά από αιώνες οδοιπορίας μέσα σ' αυτήν θα ανακάλυπτε πως τα ίδια βιβλία επαναλαμβάνονται συνέχεια με την ίδια πάντα αταξία (που αφού επαναλαμβάνεται ακατάπαυστα θα μπορούσε να συνθέσει αυτή η ίδια μια τάξη πραγμάτων). Αυτή η χαριτωμένη ελπίδα μου είναι το μόνο πράγμα που φωτίζει τη μοναξιά μου».

Τι είναι Βιβλιοθήκη;  (απόσπασμα από αυτό το έγγραφο)

«Το σύμπαν (που άλλοι το λένε "Η Βιβλιοθήκη") αποτελείται από έναν
ακαθόριστο και ίσως άπειρο αριθμό εξαγωνικών στοών, με τεράστιους αεραγωγούς στη μέση, περιφραγμένους με πολύ χαμηλά κάγκελα. Από οποιοδήποτε εξάγωνο φαίνονται οι πάνω και οι κάτω όροφοι, ατέλειωτα. Η διαρρύθμιση των στοών είναι απαράλλαχτη...».

Οι εναρκτήριες γραμμές από το κείμενο του Μπόρχες ορίζουν με παραδειγματικό τρόπο τη Βιβλιοθήκη, υποδεικνύοντας και τη συνήθη μνεία της: ως μιας μεταφοράς του σύμπαντος. Το να πούμε ότι το κείμενο του 1941 προφητεύει τον κυβερνοχώρο και τη δαιδαλώδη σημερινή διάθρωση του δικτύου μοιάζει περιττό. Ο κυβερνοχώρος είναι μια ακόμη επίκαιρη πτύχωση της -κατά τον Μπόρχες- «αιώνιας» Βιβλιοθήκης.


Για τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες (απόσπασμα από τη Βικιπαίδεια)

Ο Μπόρχες έζησε το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα και έτσι επηρεάστηκε από την περίοδο του Μοντερνισμού και ιδιαίτερα από τον Συμβολισμό. Η πεζογραφία του αναδεικνύει τη σε βάθος μόρφωση του συγγραφέα και είναι πάντοτε περιεκτική. Όπως τον σύγχρονό του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ και τον κάπως παλιότερο Τζέιμς Τζόις, συνδύασε το ενδιαφέρον του για την πατρίδα του με πολύ ευρύτερα ενδιαφέροντα.

Ήταν και αυτός επίσης πολύγλωσσος και παιχνιδιάρης με τη γλώσσα, αλλά ενώ τα έργα των Ναμπόκοφ και Τζόις έτειναν να γίνονται όλο και πιο μεγάλα με την πάροδο του χρόνου, ο Μπόρχες παρέμεινε οπαδός του μικρού. Επίσης σε αντίθεση με τους Τζόις και Ναμπόκοφ, το έργο του Μπόρχες σταδιακά απομακρύνθηκε από αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε "το μπαρόκ", ενώ των πρώτων κινήθηκε προς αυτό: τα τελευταία έργα του Μπόρχες δείχνουν ένα ύφος πολύ πιο διάφανο και νατουραλιστικό από ό,τι έδειξε στα πρώτα του έργα.

Πολλές από τις πιο γνωστές του ιστορίες αφορούν τη φύση του χρόνου, το άπειρο, καθρέφτες, λαβύρινθους, την πραγματικότητα και την ταυτότητα. Μερικές ιστορίες επικεντρώνονται σε φανταστικές ιδέες, όπως μια βιβλιοθήκη η οποία περιλαμβάνει όλα τα πιθανά κείμενα 410 σελίδων ("Η βιβλιοθήκη της Βαβέλ"), κάποιος που δεν ξεχνάει τίποτα απολύτως ("Φούνες ο μνημονικός"), μία οπή μέσα από την οποία μπορεί κανείς να δει τα πάντα στο σύμπαν ("Το άλεφ"), και ένα έτος στάσιμο που δίνεται σε κάποιον που στέκεται μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα ("Το μυστικό θαύμα").

Ο ίδιος Μπόρχες αφηγήθηκε αρκετά ρεαλιστικές ιστορίες της ζωής στη Νότια Αμερική, ιστορίες που αναφέρονταν σε λαϊκούς ήρωες, μάγκες το δρόμου, στρατιώτες, γκάουτσο, ντετέκτιβ, ιστορικές φυσιογνωμίες. Ανέμιξε το πραγματικό με το φανταστικό, και σε μερικές περιπτώσεις, κυρίως στα πρώτα του κείμενα, αυτές οι αναμίξεις δεν απείχαν πολύ από κάποιου είδους απάτη ή παραποίηση της πραγματικότητας.