H αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα της Άλκης Ζέη

Άλκη Ζέη. Σύγχρονη ελληνίδα πεζογράφος. Γεννιέται το 1925 στην Αθήνα. Ο πατέρας της κατάγεται  από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο, όπου περνάει τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Έχει σπουδάσει φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει φοιτήσει στη Δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών. Συνεχίζει τις σπουδές της στην Μόσχα όπου σπουδάζει στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο. Από το 1954 ως το 1964 ζει ως πολιτικός πρόσφυγας στη Σοβιετική Ένωση. Το 1964 επιστρέφει στην Ελλάδα για να ξαναφύγει την περίοδο της διδακτορίας γιά το Παρίσι. Από πολύ μικρή ασχολείται με το γράψιμο. Στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου αρχίζει να γράφει κουκλοθέατρο. Ένας από τους ήρωες που δημιουργεί, ο Κλούβιος, γίνεται κατοπινά ήρωας του κουκλοθέατρου «Μπάρμπα- Μυτούσης», που εμπνεύστρια του είναι η Ελένη Περάκη- Θεοχάρη. Γράφει κυρίως παιδικά διηγήματα όπως : Το καπλάνι της βιτρίνας, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, Ο θείος Πλάτων, Αρβυλάκια και γόβες, Μιά Κυριακή του Απρίλη, κ.α. Έχει γράψει επίσης ΤΟ 1987, και το μυθιστόρημα, Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα και μεταφράζει έργα πολλών ξένων λογοτεχνών. Έχει τιμηθεί τρεις φορές με το βραβείο Μπάτσελντερ των ΗΠΑ.

Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, θα μπορούσε   δικαίως να θεωρείται ένα αριστούργημα της Νεοελληνικής, αλλά και της Παγκόσμιας, Λογοτεχνίας. Η Άλκη Ζέη πειραματίζεται με την αφήγηση και δημιουργεί ένα μυθιστόρημα άρτιο και πρωτότυπο από άποψη αφηγηματικής τεχνικής και λογοτεχνικής αξίας. Δύο αφηγητές. Δύο χρόνοι. Δύο προσωπεία για την πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος. Δύο ονόματα, Δάφνη και Ελένη ή η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα. 

Ο αναγνώστης ταξιδεύει μέχρι το Παρίσι την περίοδο της δικτατορίας της 21ης Απριλίου. Εκεί ζουν αυτοεξόριστοι Έλληνες για να αποφύγουν την εξορία και τα βασανιστήρια στα ξερονήσια. Η Ελένη, ο Ευγένιος, ο Πάνος, ο Στέφανος , η Άννα παίρνουν μέρος ως κομπάρσοι σε μια ταινία, Το τρένο της φρίκης, γαλλικής παραγωγής. Δύο γενιές , η γενιά της Εθνικής Αντίστασης και του Πολυτεχνείου συναντιούνται στο Παρίσι, συζητούν , συμφωνούν ή  διαφωνούν , αλλά συγχρόνως οραματίζονται την ελεύθερη και δημοκρατική Ελλάδα. Δύο κόσμοι συγκρούονται στον απόηχο του Μάη του '68.

H Ελένη κάθεται δίπλα στο παράθυρο, Το τρένο της φρίκης ταξιδεύει και οι αναμνήσεις ζωντανεύουν σε αυτό το φανταστικό ταξίδι. Στο πλυσταριό , καθώς περιμένει το πρώτο φιλί από ένα νεαρό φίλο της, τελικά παίρνει το βάφτισμα του πυρός και συντάσσεται στον αγώνα με το ΕΑΜ. Ο Πάνος  της δίνει το συνωμοτικό όνομα , Ελένη.  Στο πρώτο συνωμοτικό ραντεβού συναντά τον ωραίο και γενναίο Αχιλλέα. Τον ερωτεύεται και με συνοπτικές διαδικασίες, με μια φούστα και ένα πουλόβερ, παντρεύονται. Εκείνος φεύγει αντάρτης στο βουνό. 


Η Ελένη συνεχίζει τη δράση της στην Αθήνα, όπου και ένα βράδυ, καθώς περιφέρεται μόνη και εξαντλημένη, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στα κρατητήρια. Στην αρχή, συνυπάρχει με μία ποινική κρατούμενη και αργότερα με θανατοποινίτισσες συντρόφισσες της.  Η Λίζα, η μοντέρνα και κομψή μητέρα της , την επισκέπτεται συχνά και μεσολαβεί να αποφυλακιστεί. Μετά από λίγο καιρό, αποφυλακίζεται και συνεχίζει τη δράση της , ενώ συναναστρέφεται νέο κόσμο. 

Τελικά, φεύγει με πλαστό διαβατήριο για ΕΣΣΔ με σκοπό να συναντήσει τον Αχιλλέα. Πρώτη στάση: Ρώμη. Εκεί ο χρόνος σταματά. Αυτοσυστήνεται στον κόσμο ως Δάφνη και ξαναγίνεται το ξέγνοιαστο και ήρεμο κορίτσι , ζώντας για μερικούς μήνες με ένα νεαρό ζωγράφο. 


Δεύτερη στάση: Παρίσι. Εκεί συναντά τη Μαρί-Τερέζ, η οποία της συμπαραστέκεται σαν πραγματική φίλη. Αντιμετωπίζει , όμως, προβλήματα με την βίζα, αλλά τελικά αποστέλλεται και μπαίνει στο τρένο για τη Μόσχα. Ταξιδεύει για μέρες με το τρένο. Πρώτη στάση: Μόσχα. Δεν την περιμένει ο Αχιλλέας, όπως νόμιζε, αλλά ένας καλός της φίλος. Τελευταία στάση: Τασκένδη. Εκεί την περιμένει ο  Αχιλλέα με τους υπόλοιπους Έλληνες πρόσφυγες. Της επιφυλάσσουν θερμή υποδοχή. Εκείνη, όμως, αισθάνεται αμηχανία. Αντιλαμβάνεται ότι με τον Αχιλλέα δεν έχουν κοινό κώδικα επικοινωνίας, ότι δεν αισθάνεται πια η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα. Η Δάφνη πεθαίνει και η Ελένη παίρνει τη θέση της για άλλη μια φορά. Δεν μπορεί, όμως, να φύγει από την Τασκένδη και μένει μαζί του. Αποκτούν ένα παιδί, τη Δαφνούλα.  

Αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες στις συνθήκες διαβίωσης τους. Μετά από χρόνια, μετακομίζουν στη Μόσχα. Eκεί η ζωή είναι λίγο πιο ανεκτή, έχοντας αποκτήσει φίλους. Ωστόσο, πάλι η αποξένωση της από τον Αχιλλέα, ο χαμένος νεανικός ενθουσιασμό της προκαλεί εντάσεις στο ζευγάρι. Τελικά φεύγει με την κόρη της για την Αθήνα. Εκεί ζει ωραίες στιγμές, απολαμβάνει τη ζωή της. 


Το επόμενο ταξίδι θα είναι στο Παρίσι και θα κρατήσει σχεδόν μια ζωή ή καλύτερα μισή ζωή. Η κόρη της , η Δάφνη , θα είναι στην πρώτη γραμμή στην εξέγερση του Μάη του '68 και η Ελένη θα την ακολουθήσει, αλλά με κριτική στάση προς το κίνημα αυτό.

Μοτέρ στοπ.

Οι χρόνοι και οι φορείς της αφήγησης εναλλάσσονται συνεχώς σαν να παρακολουθούμε μια κινηματογραφική ταινία, γεγονός που δεν κουράζει καθόλου τον αναγνώστη, αντιθέτως τον κρατά σε εγρήγορση και το ενδιαφέρον μένει αμείωτο μέχρι τέλους. Μέσα από της ιστορία της Ελένης ξετυλίγεται σαν ένα κουβάρι  η ιστορία της Ελλάδας με έντεχνο τρόπο, από την Κατοχή μέχρι και τη δικτατορία της 21ης Απριλίου, αλλά  ο αναγνώστης παρακολουθεί και  τις εσωτερικές διεργασίες και αντιφάσεις του Κ.Κ.Ε. και της ΕΣΣΔ. Αναδεικνύονται μέσα από τη αφήγηση, επίσης, πολιτικός και κοινωνικός προβληματισμός, η αγωνία για την τύχη της Ελλάδας, αλλά και η προβληματική θέση της γυναίκας. 


Τέλος, Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα δεν είναι η απλή ιστορίας μιας γυναίκας , αλλά ο διχασμός της, η αυταπάρνηση του εαυτού της, η διάψευση  των ονείρων της και η αφοσίωσή της στον αγώνα, οι αντιφάσεις στο Κόμμα και στην ΕΣΣΔ, η αυτοκριτική της, η κριτική της στο Κόμμα, είναι  οι πιο μελανές σελίδες της ελληνικής ιστορίας, δοσμένες με περίσσια λογοτεχνική μαεστρία από την Άλκη Ζέη. 

Χρήσιμος σύνδεσμος: http://www.alkizei.com/el


Συνέντευξη της Άλκης Ζέη:
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=405979