Θα σε λέμε Ισμήνη, οι αναμνήσεις είναι μεγαλύτερες απ' τη ζωή.
Και όμως , πρόκειται για μία αυτοβιογραφία. Αλήθεια, Ισμήνη ή Φανή ; Και τα δύο. Η Φανή είναι το ξέγνοιαστο κορίτσι μεσοαστικής οικογένειας. Νεαρή, μικρή και κατ' επίφαση άβουλη. Αυτή η μικρή που αγαπάει την παρέα με τα ξαδέρφια της. Τις Απόκριες με το αδερφό της ντύνονται φουστανελάδες και αντί για νανουρίσματα μεγαλώνουν με άριες από την Τραβιάτα , τους Μποέμ και την Κάρμεν. Από μικρά παιδιά ακούν τις ιστορίες του παππού και του πατέρα για τους διωγμούς των Ελλήνων στη Βουλγαρία από τους "κομιτατζήδες".
Η Φανή μεγαλώνει. Θέλει να γίνει αρχιτέκτων. Ανήκουστο για κορίτσι.
Οι σπουδές είναι για τ' αγόρια. Τι ζητάς εσύ ένα κορίτσι να ανακατευτείς με τα αγόρια;
(σελ. 23).
Τελικά , εγγράφεται στην Ανωτάτη Εμπορική το 1940. Κηρύσσεται ο πόλεμος στην Ελλάδα. Στον πόλεμο τα αγαπημένα ξαδέρφια μεγαλώνουν απότομα, ωριμάζουν μέσα σε λίγες μέρες. Εκείνη γίνεται εθελόντρια αδερφή στο νοσοκομείο του Ζαππείου. Οι πρώτες νίκες στο αλβανικό μέτωπο γεμίζουν τους Έλληνες με ενθουσιασμό. Καταφθάνουν οι Άγγλοι. Κάθε βράδυ μεθυσμένοι τριγυρίζουν στο κέντρο της Αθήνας.
Η Φανή διορίζεται στο Υπουργείο Επισιτισμού. Εκεί γνωρίζεται με δυο συναδέλφους, κατοπινά στελέχη του ΚΚΕ. Οργανώνεται στην ΟΚΝΕ και μετά στην ΕΠΟΝ. Στο πρώτο συνωμοτικό ραντεβού βαφτίζεται Ισμήνη.
Μου μίλησαν για σένα. Θα πας να βοηθήσεις στην ΟΚΝΕ στην Ανωτάτη Εμπορική. Θα σε λέμε Ισμήνη. (σελ. 33)
Συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στα κρατητήρια της οδού Ελπίδας. Τη βασανίζουν με φάλαγγα. Λιποθυμάει. Η διάγνωση του γιατρού :
Δεν είναι τίποτα σοβαρό (σελ.40)
Μεταφέρεται στις φυλακές Χατζηκώστα. Η Ελλάδα απελευθερώνεται , μαζί και η Ισμήνη.
Ο ΕΛΑΣ δεν παραδίδει αμέσως τα όπλα, καταλαμβάνει αστυνομικά τμήματα , καταλαμβάνει όλην την Αθήνα. Οι Άγγλοι δεν μπορούν να περιμένουν. Αποβιβάζονται Άγγλοι και Ινδοί στρατιώτες στην Αθήνα. Αντεπιτίθενται. Ο Τσώρτσιλ αρχίζει διαπραγματεύσεις. Ο ΕΛΑΣ υποχωρεί.
Εκείνη την περίοδο συναναστρέφεται τον Κώστα Προβελέγγιο, το Μάνο Χατζηδάκι, Ρένο Ρώτα και άλλους. Μετά τη Συφωνία της Βάρκιζας επικρατεί ένα κλίμα μισαλλοδοξίας.
Εν τω μεταξύ , γνωρίζει το σύντροφό της. Μένει έγκυος. Εκείνος φεύγει στο βουνό για να πολεμήσει με το Δημοκρατικό Στρατό. Ζει μόνη της με το παιδί στο Μαρούσι. Μετά από ένα χρόνο συλλαμβάνεται. Στα κρατητήρια στοιβάζονται πολιτικές με ποινικές κρατούμενες.Μεταφέρεται στο Τρικέρι και στη Μακρόνησο, όπου θα περάσει μεγάλο μέρος της ζωής της ως εξόριστη. Η ζωή με τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, με τις συλλογικές δράσεις απαλύνουν το πόνο της αποξένωσης και το φόβο του θανάτου. Μεταφέρεται στις φυλακές Αβέρωφ. Ομαδικές εκτελέσεις. Ανταλλάζει γράμματα με την κόρη της. Αποφυλακίζεται και μετά από ένα μήνα καταδικάζεται με ανυπόστατο κατηγορητήριο και επιστρέφει στις φυλακές Αβέρωφ. Και πάλι από την αρχή...
Απελευθερώνεται και αγωνίζεται με την ΕΔΑ. Αυτοεξορίζεται στη Ρουμανία , όπου ζει ο σύζυγός της. Αποτυπώνει με καυστική κριτική τις διάφορες μορφές των συντρόφων της κομμουνιστών, αλλά και το σοβιετικό καθεστώς.Αναγνωρίζει, βέβαια, την αξία του εκπαιδευτικού συστήματος της Σοβιετικής Ένωσης, όπου φοιτά η ίδια , αλλά και η κόρη της. Ο σύζυγός της επιστρέφει στην Ελλάδα ως παράνομος , όπου συλλαμβάνεται . Κινεί διαδικασίες και η ίδια να γυρίσει πίσω με την κόρη τους.
Η μεγάλη επιστροφή στην πατρίδα σχεδόν συμπίπτει με τη διδακτορία της 21ης Απριλίου. Δεν προλαβαίνει να ανασάνει ελεύθερα και συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στη Γυάρο. Η κόρη της παρατάει τις σπουδές της. Μεταφέρεται στις φυλακές Αλικαρνασσού. Ανασαίνει χωρίς φόβο και ελεύθερα μόνο μετά τη μεταπολίτευση.
Αυτή είναι η περιπετειώδης ζωής της Φανής και της Ισμήνης, μια αληθινή ιστορία. Δύο ονόματα, ένα πρόσωπο. Κι αυτή η γυναίκα που τα ομορφότερα, τα πιο δημιουργικά χρόνια της ζωής της, τα νεανικά, τα περνάει στις φυλακές και στην εξορία, δεν παραιτείται από το όνειρο, γιατί:
Τα οράματα είναι αιώνια και πανανθρώπινα. Και τα κρατάμε ζωντανά στη ψυχή μας, όπως τότε. Γιατί η φωτιά που μας άγγιξε εκείνα τα χρόνια του αγώνα δεν σβήνει ποτέ, μόνο μεταλαμπαδεύεται.
Τέλος, προτείνεται η ανάγνωση της αυτοβιογραφίας της Φανής Μανωλκίδου-Βέττα, γιατί:
Η γενιά μας τα 'δωσε όλα, και τη ζωή της, χωρίς να ζητήσει τίποτα για τον εαυτό της. Και αυτό το ήθος, αυτοί οι δεσμοί της γενιάς μας έμειναν και θα μείνουν μέχρι τέλος της ζωής μας. Στη ζωή μου όσες φορές βρέθηκα σε δύσκολη θέση, δίπλα μου στάθηκαν σύντροφοι συναγωνιστές της Αντίστασης. Γι' αυτό σήμερα μπορώ να πω κι εγώ το στίχο του Αραγκόν:
Κι αν ήταν να τον ξαναπορευτώ
θα τον ξαναπορευόμουν τούτον
το δρόμο.
Και όμως , πρόκειται για μία αυτοβιογραφία. Αλήθεια, Ισμήνη ή Φανή ; Και τα δύο. Η Φανή είναι το ξέγνοιαστο κορίτσι μεσοαστικής οικογένειας. Νεαρή, μικρή και κατ' επίφαση άβουλη. Αυτή η μικρή που αγαπάει την παρέα με τα ξαδέρφια της. Τις Απόκριες με το αδερφό της ντύνονται φουστανελάδες και αντί για νανουρίσματα μεγαλώνουν με άριες από την Τραβιάτα , τους Μποέμ και την Κάρμεν. Από μικρά παιδιά ακούν τις ιστορίες του παππού και του πατέρα για τους διωγμούς των Ελλήνων στη Βουλγαρία από τους "κομιτατζήδες".
Η Φανή μεγαλώνει. Θέλει να γίνει αρχιτέκτων. Ανήκουστο για κορίτσι.
Οι σπουδές είναι για τ' αγόρια. Τι ζητάς εσύ ένα κορίτσι να ανακατευτείς με τα αγόρια;
(σελ. 23).
Τελικά , εγγράφεται στην Ανωτάτη Εμπορική το 1940. Κηρύσσεται ο πόλεμος στην Ελλάδα. Στον πόλεμο τα αγαπημένα ξαδέρφια μεγαλώνουν απότομα, ωριμάζουν μέσα σε λίγες μέρες. Εκείνη γίνεται εθελόντρια αδερφή στο νοσοκομείο του Ζαππείου. Οι πρώτες νίκες στο αλβανικό μέτωπο γεμίζουν τους Έλληνες με ενθουσιασμό. Καταφθάνουν οι Άγγλοι. Κάθε βράδυ μεθυσμένοι τριγυρίζουν στο κέντρο της Αθήνας.
Η Φανή διορίζεται στο Υπουργείο Επισιτισμού. Εκεί γνωρίζεται με δυο συναδέλφους, κατοπινά στελέχη του ΚΚΕ. Οργανώνεται στην ΟΚΝΕ και μετά στην ΕΠΟΝ. Στο πρώτο συνωμοτικό ραντεβού βαφτίζεται Ισμήνη.
Μου μίλησαν για σένα. Θα πας να βοηθήσεις στην ΟΚΝΕ στην Ανωτάτη Εμπορική. Θα σε λέμε Ισμήνη. (σελ. 33)
Συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στα κρατητήρια της οδού Ελπίδας. Τη βασανίζουν με φάλαγγα. Λιποθυμάει. Η διάγνωση του γιατρού :
Δεν είναι τίποτα σοβαρό (σελ.40)
Μεταφέρεται στις φυλακές Χατζηκώστα. Η Ελλάδα απελευθερώνεται , μαζί και η Ισμήνη.
Ο ΕΛΑΣ δεν παραδίδει αμέσως τα όπλα, καταλαμβάνει αστυνομικά τμήματα , καταλαμβάνει όλην την Αθήνα. Οι Άγγλοι δεν μπορούν να περιμένουν. Αποβιβάζονται Άγγλοι και Ινδοί στρατιώτες στην Αθήνα. Αντεπιτίθενται. Ο Τσώρτσιλ αρχίζει διαπραγματεύσεις. Ο ΕΛΑΣ υποχωρεί.
Εκείνη την περίοδο συναναστρέφεται τον Κώστα Προβελέγγιο, το Μάνο Χατζηδάκι, Ρένο Ρώτα και άλλους. Μετά τη Συφωνία της Βάρκιζας επικρατεί ένα κλίμα μισαλλοδοξίας.
Εν τω μεταξύ , γνωρίζει το σύντροφό της. Μένει έγκυος. Εκείνος φεύγει στο βουνό για να πολεμήσει με το Δημοκρατικό Στρατό. Ζει μόνη της με το παιδί στο Μαρούσι. Μετά από ένα χρόνο συλλαμβάνεται. Στα κρατητήρια στοιβάζονται πολιτικές με ποινικές κρατούμενες.Μεταφέρεται στο Τρικέρι και στη Μακρόνησο, όπου θα περάσει μεγάλο μέρος της ζωής της ως εξόριστη. Η ζωή με τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, με τις συλλογικές δράσεις απαλύνουν το πόνο της αποξένωσης και το φόβο του θανάτου. Μεταφέρεται στις φυλακές Αβέρωφ. Ομαδικές εκτελέσεις. Ανταλλάζει γράμματα με την κόρη της. Αποφυλακίζεται και μετά από ένα μήνα καταδικάζεται με ανυπόστατο κατηγορητήριο και επιστρέφει στις φυλακές Αβέρωφ. Και πάλι από την αρχή...
Απελευθερώνεται και αγωνίζεται με την ΕΔΑ. Αυτοεξορίζεται στη Ρουμανία , όπου ζει ο σύζυγός της. Αποτυπώνει με καυστική κριτική τις διάφορες μορφές των συντρόφων της κομμουνιστών, αλλά και το σοβιετικό καθεστώς.Αναγνωρίζει, βέβαια, την αξία του εκπαιδευτικού συστήματος της Σοβιετικής Ένωσης, όπου φοιτά η ίδια , αλλά και η κόρη της. Ο σύζυγός της επιστρέφει στην Ελλάδα ως παράνομος , όπου συλλαμβάνεται . Κινεί διαδικασίες και η ίδια να γυρίσει πίσω με την κόρη τους.
Η μεγάλη επιστροφή στην πατρίδα σχεδόν συμπίπτει με τη διδακτορία της 21ης Απριλίου. Δεν προλαβαίνει να ανασάνει ελεύθερα και συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στη Γυάρο. Η κόρη της παρατάει τις σπουδές της. Μεταφέρεται στις φυλακές Αλικαρνασσού. Ανασαίνει χωρίς φόβο και ελεύθερα μόνο μετά τη μεταπολίτευση.
Αυτή είναι η περιπετειώδης ζωής της Φανής και της Ισμήνης, μια αληθινή ιστορία. Δύο ονόματα, ένα πρόσωπο. Κι αυτή η γυναίκα που τα ομορφότερα, τα πιο δημιουργικά χρόνια της ζωής της, τα νεανικά, τα περνάει στις φυλακές και στην εξορία, δεν παραιτείται από το όνειρο, γιατί:
Τα οράματα είναι αιώνια και πανανθρώπινα. Και τα κρατάμε ζωντανά στη ψυχή μας, όπως τότε. Γιατί η φωτιά που μας άγγιξε εκείνα τα χρόνια του αγώνα δεν σβήνει ποτέ, μόνο μεταλαμπαδεύεται.
Τέλος, προτείνεται η ανάγνωση της αυτοβιογραφίας της Φανής Μανωλκίδου-Βέττα, γιατί:
Η γενιά μας τα 'δωσε όλα, και τη ζωή της, χωρίς να ζητήσει τίποτα για τον εαυτό της. Και αυτό το ήθος, αυτοί οι δεσμοί της γενιάς μας έμειναν και θα μείνουν μέχρι τέλος της ζωής μας. Στη ζωή μου όσες φορές βρέθηκα σε δύσκολη θέση, δίπλα μου στάθηκαν σύντροφοι συναγωνιστές της Αντίστασης. Γι' αυτό σήμερα μπορώ να πω κι εγώ το στίχο του Αραγκόν:
Κι αν ήταν να τον ξαναπορευτώ
θα τον ξαναπορευόμουν τούτον
το δρόμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου