H ζωή του Γαλιλαίου του Μπ. Μπρεχτ

Γιατί να υπηρετήσει κανείς την επιστήμη; Η επιστήμη είναι ελεύθερη; Η επιστημονική έρευνα και τα αποτελέσματά της λογοκρίνονται; Απο ποιους και γιατί; Οι επιστήμονες υπηρετούν το καλό της ανθρωπότητας ή ιδιωτικά συμφέροντα; Γιατί αποκρύπτουν την αλήθεια; Ποιους ωφελεί ένας εδραιωμένος μύθος; Η αυτοθυσία είναι μια ηρωική πράξη; Πώς παγιδεύεται ένας επιστήμονας στα "δίχτυα του παραλόγου"; Αυτά είναι μερικά ερωτήματα που ανακύπτουν , καθώς διαβάζει κανείς ένα ακόμα σπουδαίο θεατρικό έργο του Μπ. Μπρεχτ.

Κοπέρνικος-Μπρούνο-Γαλιλαίος. Τρεις σπουδαίοι αστρονόμοι. Τρεις τραγικές ανθρώπινες φιγούρες. Μία κοινή μοίρα. Ο Νικόλαος Κοπέρνικος , ο Τζορτζάνο Μπρούνο και ο Γαλιλαίος Γαλιλέι καταδικάστηκαν ως αιρετικοί από τη Ρωμαϊκή Εκκλησία λόγω της ανατρεπτικής θεωρίας τους για το ηλιοκεντρικό σύστημα, δηλαδή και οι τρεις αυτοί σπουδαίοι επιστήμονες υποστήριξαν ότι η γη γυρίζει γύρω από τον ήλιο. Ο  Μπρούνο μη αποποιούμενος τις ριζοσπατικές ιδέες του καταδικάστηκε σε θάνατο "δια πυρός" από την Ιερά Εξέταση. Αντιθέτως, ο Γαλιλαίος ,μπροστά στα βασανιστήρια της Ιερά Εξέτασης, απαρνήθηκε τις ιδέες τους και καταδικάστηκε σε "κατ'οίκον περιορισμό" χωρίς χρονικό όριο.

Το θεατρικό έργο "Η ζωή του Γαλιλαίου" του Μπ. Μπρεχτ μοιάζει μ' ένα μανιφέστο υπέρ της ελευθερίας της επιστήμης και  του ηθικού καθήκοντος του επιστήμονα να υπηρετεί το καλό ανθρωπότητας. Ο Γαλιλαίος αποζητά ελεύθερο χρόνο για να αφοσιωθεί στην έρευνα της αλήθειας. Αμφισβητεί κάθε εδραιωμένο μύθο  προσπαθώντας να τον ανατρέψει και να αποκαταστήσει την αλήθεια, αποδεικνύοντας την. Η καθεστηκυία τάξη, όμως, την οποία είναι αναγκασμένος υπηρετεί , ενδιαφέρεται αποκλειστικά για το κέρδος που θα αποκομίσει από μία νέα εφεύρεσή του και όχι για την αποκάλυψη της αλήθειας.

Γαλιλαίος: Σας λέω λοιπόν: Όποιος δεν ξέρει την αλήθεια, είναι μονάχα βλάκας. Μ'αυτός που την γνωρίζει και λέει ψέμα, είν' εγκληματία! Έξω απ' το σπίτι μου!
 
Ο Γαλιλαίος πιστεύει βαθιά στην ανθρώπινη λογική, αλλά δε θα αργήσει να καταλάβει καλά πως η ανθρώπινη λογική έχει όρια, αυτά που καλλιεργεί ο  εκάστοτε ιδεολογικός μηχανισμός της κυρίαρχης τάξης, στη συγκεκριμένη περίσταση της θρησκείας. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και η πλουτοκρατία που την χρηματοδοτεί αρνείται να δει την πραγματικότητα μέσα από ένα τηλεσκόπιο, αμφισβητώντας την αλήθεια που κατακτάει κανείς μέσω των αισθήσεων. Αρνούνται να παραδεχτούν την "κατεδάφιση" του ουράνιου θόλου της αριστοτελικής φιλοσοφίας και ενός Θεού που κατοικεί εκεί ψηλά , γιατί με αυτόν τον τρόπο τα βάσανα των φτωχών και των απόρων δε θα είχαν κανένα νόημα πια.

Γαλιλαίος: ... Πιστεύω στον άνθρωπο κι αυτό θα πει, πιστεύω στο λογικό του! Χωρίς αυτήν την πίστη δε θα είχα τη δύναμη να σηκωθώ από το κρεβάτι μου το πρωί.
Σεγκρέτο: Τότε θα σου πω κι εγώ κάτι: δεν πιστεύω σ'αυτό. Σαράντα χρόνια ζωής ανάμεσα στους ανθρώπους με δίδασκαν συνεχώς ότι δεν παίρνουν από λογική. Δείχ'τους την κόκκινη ουρά ενός κομήτη, κάντε τους να τρομοκρατηθούνε για τα καλά, και θα τους δεις να χιμάνε έξω από τα σπίτια τους και να τσακίζουν τα ποδάρια τους μες την τρεχάλα. Πες τους όμως μια λογική σκέψη κι επιβεβαίωσε τους την μ'εφτά αποδείξεις , να δεις πως θα σε κοροϊδεύουν.

 Ο Γαλιλαίος  μπορεί να απαρνήθηκε τις ιδέες του φοβούμενος τα βασανιστήρια της Ιερά Εξέτασης, αλλά μέχρι το τέλος της ζωής του εργάστηκε σκληρά για την αποκάλυψη της αλήθειας. Δεν ήταν ένας ήρωας,όπως θέλησαν οι Διαφωτιστές να τον παρουσιάσουν αργότερα, αλλά  ένας άνθρωπος με πάθη( πάθος για το καλό κρασί, για το νόστιμο φαγητό και την αλήθεια). Τα όσα , όμως,έγραψε και κληροδότησε στους νέους επιστήμονες ήταν μια γενναία πράξη. Προς το τέλος του έργου, ο Γαλιλαίος "απολογείται" ειλικρινώς στο πρώην μαθητή του, Αντρέα, για την "προδοσία" εις βάρος της επιστημονικής αλήθειας εξαιτίας της οποίας η εξέλιξη των επιστημών "πάγωσε" για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην απολογία του αυτή, αναδεικνύεται ο ιδεατός όσο και ο αναγκαίος ρόλος της ελεύθερης επιστήμης που θα υπακούει μόνο στην ανθρώπινη λογική, θα υπηρετεί την ανθρωπότητα και όχι τα ιδιωτικά συμφέροντα με απώτερο σκοπό την κοινωνική απελευθέρωση του λαού..

 Γαλιλαίος: ...Εάν δεν έσκυβα το κεφάλι, μπορεί οι φυσικοί επιστήμονες να είχαν καταλήξει σ'έναν όρκο σαν κι αυτόν , που δίνουν στον Ιπποκράτη οι γιατροί , μια υπόσχεση να χρησιμοποιούν τη γνώση τους μόνο για το καλό της ανθρωπότητας. Εκεί που φτάσαμε ομως τώρα το περισσότερο που μπορούμε να περιμένουμε είναι μια σειρά ανδρείκελα που θα τα ενοικιάζουν οι ισχυροί, όταν τα χρειάζονται...

'Αλλοι σύνδεσμοι για εμβάθυνση:

http://pksgeo-spoudazoume-brecht2.blogspot.gr/

http://www.nt-archive.gr/playMaterial.aspx?playID=141


http://sfrang.com/selides/mm1/html/Galileo.htm