Αλλάζοντας για τα καλά

Έχω τη συνήθεια να διαβάζω ταυτόχρονα περισσότερα βιβλία από ένα. Επειδή τα βιβλία που διαβάζω δεν είναι τύπου μυθιστορήματος αλλά συνήθως εκπαιδευτικού περιεχομένου (μάρκετινγκ, πωλήσεις, υγεία, άσκηση κλπ), τα χρησιμοποιώ ως πηγές πρακτικών πληροφοριών.

Ένα από τα βιβλία που διαβάζω τον τελευταίο καιρό είναι το Changing for Good του James Prochaska (προφέρεται “Προτσέσκα), το οποίο μιλάει για την “αλλαγή”. Ξέχασα να σημειώσω ότι το 90% των βιβλίων που διαβάζω αυτή τη στιγμή είναι σε ηλεκτρονική μορφή (ibooks, ebooks και amazon kindle). Το συγκεκριμένο το έχω στην εφαρμογή του Amazon Kindle για το iPhone και για το Mac.

Το βιβλίο εξηγεί και αναλύει τα 6 στάδια της αλλαγής και τις διαδικασίες που μπορούν να εφαρμοστούν σε κάθε στάδιο ώστε να γίνει η μετάβαση από το ένα στο άλλο σωστά και όταν θα έρθει τελικά η αλλαγή, να γίνει με τον καλύτερο τρόπο.

Όταν αναφέρω τη λέξη “αλλαγή” εννοώ την αλλαγή μίας προβληματικής συμπεριφοράς - πχ αναφέρει πολύ συχνά το κάπνισμα, το υπερβολικό φαγητό, το ποτό, τον τζόγο - αλλά θα μπορούσε να είναι και η αναβλητικότητα, το να αργούμε στα ραντεβού μας, το να νευριάζουμε εύκολα με τους ανθρώπους στο περιβάλλον μας ή οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά μπορεί να θεωρηθεί προβληματική.

Μου αρέσει ιδιαίτερα αυτό το βιβλίο γιατί είναι πολύ πρακτικό και δίνει στον αναγνώστη μία βαθύτερη κατανόηση της διαδικασίας αλλαγής. Το πρώτο στάδιο είναι αυτό της “Άγνοιας/Άρνησης” όπου το άτομο δεν είναι ότι δεν μπορεί να δει τη λύση για το πρόβλημά του… είναι ότι δεν μπορεί να δει καν το πρόβλημα.

Το δεύτερο στάδιο είναι αυτό της “Αναγνώρισης/Συνειδητοποίησης” όπου πλέον αρχίσει να αναγνωρίζει την προβληματική του συμπεριφορά, αλλά ακόμα δεν είναι έτοιμο να κάνει βήματα προς την επίλυσή του. Είναι αυτοί που λένε “Πρέπει να χάσω κιλά” την ώρα που τρώνε την πίτσα που μόλις έχουν παραγγείλει. Αναγνωρίζουν το πρόβλημά τους, αλλά ακόμα δεν είναι έτοιμοι να το λύσουν.

Το τρίτο στάδιο είναι το στάδιο της “Προετοιμασίας”, όπου αρχίζει να κάνει κάποια έρευνα για πιθανές λύσεις, αρχίζει να σκέφτεται πώς θα μπορέσει να αλλάξει, αρχίζει να ρωτάει άλλους, να διαβάζει άρθρα κλπ.

Το τέταρτο στάδιο είναι της “Δράσης”. Όπου πλέον κάνει κάτι για να αλλάξει αυτή τη συμπεριφορά. Πχ σταματάει να καπνίζει· αρχίζει δίαιτα· κόβει το ποτό.

Το πέμπτο στάδιο είναι της “Συντήρησης” και το έκτο του “Τερματισμού” όπου πλέον η κάποτε προβληματική συμπεριφορά, δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα και δεν κινδυνεύουμε να επιστρέψουμε πίσω σ’ αυτήν.

Πολλοί συγχέουν την αλλαγή με το 4ο βήμα - της Δράσης - και ότι αν κάποιος δεν κάνει κάτι (δε δρα) για να λύσει ένα πρόβλημα, τότε δεν κάνει τίποτα. Αυτό που με βοήθησε να κατανοήσω το βιβλίο καλύτερα είναι ότι το να βρίσκεται κάποιος στο στάδιο της αναγνώρισης ή της προετοιμασίας είναι εξίσου σημαντικό με το να είναι στη δράση, γιατί αν έρθει η δράση χωρίς την κατάλληλη συνειδητοποίηση του προβλήματος ή χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία είναι εύκολο (και αυτό συμβαίνει συνήθως) να “ξανακυλήσουμε” στην προβληματική συμπεριφορά.

Με αυτό τον τρόπο, δε χρειάζεται να πιέζουμε τον εαυτό μας (ή αυτούς γύρω μας που θέλουμε να αλλάξουν) να αλλάξουμε, αλλά να κατανοούμε ότι όλα αυτά είναι απαραίτητα βήματα για μία πετυχημένη αλλαγή.

Έχω φτάσει μέχρι το 50% του βιβλίου ως τώρα και ανυπομονώ να το ολοκληρώσω. Αν σκέφτεστε ότι θέλετε να αλλάξετε μία προβληματική συμπεριφορά ή θέλετε να βοηθήσετε κάποιον από το περιβάλλον σας, τότε αυτό το βιβλίο θα είναι ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εσάς!

Θεόδωρος Αραμπατζής